- თბილისში დავიბადე და გავიზარდე. ვერის უბნელი ვარ, კალანდაძის 22-ში ვცხოვრობდით. საბურთალოზე 126-ე სკოლაში ვსწავლობდი. მერე ვერაზე სახლი გავყიდეთ და ვაჟაზე გადავედით. მერე ისიც გავყიდეთ და დიდ დიღომში გადავსახლდით. მამა ჟურნალისტი იყო, დედა - ფილოლოგი, შესაბამისად წიგნთან ორივეს ახლო ურთიერთობა ჰქონდა. მამა ჩემზე ახალგაზრდა, 50 წლის იყო, რომ გარდაიცვლა. ცხოვრებას ჩემით შევეჭიდე.ღვთის მადლით, დედა მყავს ცოცხალი. ის 80 წელს გადაცილებულია და დღემდე ჩემი ყველაზე დიდი მეგობარია...
- წერა რა ასაკში დაიწყეთ?
- ძალიან ადრე. როგორც კი ასოების გამოყვანა ვისწავლე, ეგრევე რაღაც სასაცილო ლექსების წერა დავიწყე. დედას დღემდე აქვს შენახული.
- რა თემაზე წერდით?
- წითელარმიელებზე, ღორებზე... რატომ ღორებზე, არ ვიცი.
- სოფელი გქონდათ სადმე და ნახეთ ალბათ.
- არა, არ მქონდა. შეიძლება რითმას სჭირდებოდა, არ ვიცი.
- ლექსების შემდეგ...
- სერიოზული წერა მოგვიანებით დავიწყე. მანამდე წინაპირობა, სამზადისი იყო, მინიშნება ღვთისგან. ალბათ პროფესიული გზის წინაპირობა ჩემთვის ლექსების წერა აღმოჩნდა. ხომ არიან ბავშვები, რომლებიც თავიდანვე ცეკვავენ, მღერიან და ჩემ შემთხვევაშიც დაახლოებით ასე იყო. ამავდროულად ინტენსიურად ვძერწავდი კარგადაც თან რაღაცებს ვიგონებდი. ვთქვათ გამოვძერწავდი ჯიხვებს ან ადამიანებს და მათზე ისტორიებს ვთხზავდი.
- იწერდით თუ უყვებოდით ვინმეს?
- არა, მხოლოდ ჩემთვის, არსად ვყვებოდი. საერთოდ, მშვიდი ბავშვი ვიყავი და განმარტოებით ყოფნა მიყვარდა.
- ჩხუბი?..
- ეგ მერე იყო, მე ბავშვობას ვამბობ. ჩხუბი რატომაც არა, ბიჭისთვის აუცილებელია. ბიჭს უხდება სიცელქე, გოგო ცოტა მშვიდი უნდა იყოს, მაგრამ, როგორც წესი, გოგონები უფრო ცელქები არიან ხოლმე. მთელი ჩემი ენერგია ძერწვასა და ისტორიების მოგონებაში გადამქონდა.
- სამხატვრო აკადემიაში ჩაბარებაზე არ გიფიქრიათ?
- არა, უნივერსიტეტში ჩავაბარე, ჟურნალისტიკის ფაკულტეტზე, მაგრამ ერთი დღეც არ მიმუშავია ჟურნალისტად.
- რატომ?
- დიდ ბოდიშს ვიხდი თქვენთან, მგრამ მივხვდი, რა მაიმუნობაც არის.
- პიესებით დაიწყეთ წერა, საზოგადოებამ ასე გაგიცნოთ...
- ლექსები, ჩანახატები მქონდა, მაგრამ, როგორც თქვენ ბრძანეთ, საზოგადოებამ ჩემი სახელი და გვარი პიესებით გაიგო.
- პირველად სად დაიდგა თქვენი პიესა?
- ახალციხეში, მაგრამ არ მინახავს. იმ პიესას „შუაღამისას“ ერქვა.
- რატომ არ ჩახვედით?
- ფული არ მქონდა და ვერ ჩავედი. დედ-მამისგან გაგებული მქონდა, რომ რეჟისორი გურამ მაცხონაშვილი თავის თაობაში უნიჭიერესი კაცი იყო, მისი გაცნობის ბედნიერება მომეცა, მაგრამ ვერ გამოვიყენე. ეს ჩემთვის გულდასაწყვეტია.
- პიესას დასადგმელად რომ ირჩევენ. როგორც წესი, ავტორს უკავშირდებიან. რომელიმე რეჟისორისთვის უარი თუ გითქვამთ?
- რა თქმა უნდა, მითანხმდებიან, მაგრამ ვერ ვიხსენებ, რომ ვინმესთვის უარი მეთქვას. სხვათა შორის, ამ თვალსაზრისით ძალიან კომფორტული დრამატურგი ვარ. იცით, როგორ არის, ქალი რომ გათხოვდება, მისი ოჯახის საქმეში არ უნდა ჩაერიო. პიესაც ასეა, თუ გაათხოვე, რეჟისორს მისი გადაწყვეტა არ უნდა მოჰკითხო.
- ხშირად შემინიშნიხართ რუსთაველის თეატრის ლოჟაში თქვენი პიესის მიხედვით დადგმული სპექტაკლების მსვლელობისას...
- კი, დავდივარ. იქ ჩემი შვიდი პიესაა დადგმული.
- ახალციხეში ვერ შესძელით , მაგრამ სხვაგან თქვენი ნაწარმოები სცენაზე პირველად სად იხილეთ?
- არ მახსოვს, დიდი დრო გავიდა და ვერ ვიხსენებ.
- როცა წერთ, ან თუნდაც პიესა დასრულებულია, ფიქრობთ, რომელი თეატრის დასი მოირგებს ამა თუ იმ როლს?
- კი, როგორც წესი, ასე ხდება. ზუსტად ვერ ვიხსენებ, მაგრამ ჩემი პიესებიდან 25-ზე მეტია დადგმული. ეს უბრალოდ ფაქტია და სატრაბახოდ არ ვამბობ. ერთი და იგივე პიესა შეიძლება რამდენიმე თეატრმა დადგას, აქედან გამომდინარე, ინტენსიური ურთიერთობა მაქვს მუშა პროცესთან. როცა რეპეტიციებს ვესწრები, რეჟისორებისა და მსახიობებისგან ახალი თემები და ხასიათები ხშირად „იბადება“ . სხვაგვარად ვერც მოხდება. ეს რომ არა, ისეთი ინტენსიური „პროდუქტი“ , როგორი სიხშირითაც ჩემი პიესების სცენაზე წარმოდგენა ხდება, ვერც შედგებოდა.
- შეგიძლიათ მითხრათ, ყველაზე კარგად თქვენს პერსონაჟებს რომელი რეჟისორი „არგებს“ მსახიობებს?
- მქონია ბედნიერება მემუშავა შალვა გაწერელიასა და რობერტ სტურუასთან. ძალიან დიდი ბედნიერებაა, რომ ეს რეჟისორები ჩემით დაინტერესდნენ. ისინი ჩემი მასწავლებლები არიან. ასევეა თამაზ ჭილაძე. მისი თაოსნობით ჩემს ყმაწვილკაცობაში დრამატურგებისათვის სემინარები ტარდებოდა. მაშინ და იქიდან მოყოლებული თამაზ ჭილაძისგან გავიგე დრამატურგიის მუღამი. შეიძლება ითქვას, რომ თამაზ ჭილაძესთან მაგისტრატურა, ხოლო შალვა გაწერელიასა და რობერტ სტურუასთან აკადემია გავიარე.
- ჟურნალისტიკას მივუბრუნდები, თქვენ მას „მაიმუნობა“ უწოდეთ. ეს პროფესიული არჩევანი მამის გავლენით გააკეთეთ? თუ რას ფიქრობდით, რა გეგონათ?
- ბავშვობაში მეგონა, ჟურნალისტიკაზე თუ ჩავაბარებდი, წერას მასწავლიდნენ. არადა, ასე არ არის, წერას ვერავინ გასწავლის, თავად უნდა ისწავლო. ჟურნალისტი ამინდს ექვემდებარები, მწერლობაში კი თავად ქმნი ამინდს.
- ანუ, თქვენ მწერლობაში უფრო თავისუფალი ხართ...
- არა, უფრო თავისუფალი კი არა, თავისუფალი. თუ მწერალი ხარ, თავისუფალი უნდა იყო. თუმცა შეიძლება ჟურნალისტიც იყოს თავისუფალი, მაგრამ საბჭოთა კავშირის პირობებში ეს განსაკუთრებით რთული იყო. უნივერსიტეტი რომ დავამთავრე, ერთ-ერთი გაზეთის განყოფილების გამგეობა შემომთავაზეს, მაგრამ უარი ვთქვი. პირველ კურსზევე მივხვდი, რომ ეს ჩემი საქმე არ იყო.
- ბატონო ირაკლი, როგორი დამოკიდებულება გაქვთ საკუთარი ნაწერების მიმართ?
- რამეს როცა ვწერ, მთლიანად „იქ“ ვარ, მაგრამ მერე, დროთა განმავლობაში უცხო ხდება. იცით, ნაწარმოების ხარისხს საიდან ვსაზღვრავ? წერტილის დასმის შემდეგ რამდენად დიდხანს არ მანებებს თავს. „ყურთბალიშის“ მაგალითზე გეტყვით, რვა წელი არ მომეშვა, მერე როგორღაც თავი გავითავისუფლე.
- წიგნად გამოსულ თქვენს ნაწარმოებს თუ კითხულობთ?
- არა, მეზარება. ეს იცით რას ჰგავს? ტარიელი რომ ვეფხვს ახრჩობს, მერე ტყავს მხრებზე მოიგდებს, მოირგებს და მორჩა. მეც ასე ვარ, გამოდის და დამთავრდა.
- ნაწარმოები დასრულდა, მაგრამ სანამ რედაქციაში დასაბეჭდად მიიტანთ, აკითხებთ ვინმეს?
- რამდენიმე კაცის აზრი ჩემთვის მნიშვნელოვანი იყო, მაგრამ, სამწუხაროდ, დღეს ისინი ცოცხლები აღარ არიან. ნუ მკითხავთ სახელებს. ეს მე ვიცი და ჩემთვის იყოს. დღესდღეობით, 52 წლის ასაკში, ნაწერს აღარავის ვაკითხებ, მე ვწყვეტ, დასაბეჭდია თუ არა, დასკვნა თავად გამომაქვს.
- ტექსტები გაგინადგურებიათ?
- მე არა, ჩემმა ცოლმა გაანადგურა (იცინის). „ყურთბალიში“ დაწერილი მქონდა. ეს ერთწინადადებიანი რომანი იყო. ფოლკნერს აქვს ასე, ერთი წინადადება 52 გვერდია და მეც ეს ამოცანა მქონდა მიზნად დასახული. ზაფხული იყო, ჩემი მეუღლე სახლს ალაგებდა, როგორც ქალს სჩვევია და მისი წესია. ნაწარმოები პორტფელში იდო და რადგან დაინახა, რომ ფურცლები გადაჯღაბნილ-გადმოჯღაბნილი იყო, ჩათვალა, რომ ისინი უნდა მოეშორებინა და გადაყარა. ჩემი რვა თვის შრომა და ცხოვრება გაანადგურა. ამ შემთხვევაში გაშორება გამოსავალი არ იყო, ან უნდა მოკლა, ან აპატიო... რას ვიზამთ, ასეთი რაღაცებიც ხდება ცხოვრებაში. ვაპატიე (იღიმის). ამის შემდეგ ხელახლა დავწერე „ყურთბალიში“ . ახლა დეპეშური სტილია, ერთი სიტყვა და წერტილი, სიტყვა, წერტილი და სულ სხვა ტემპორიტმია.
- მეუღლე რა პროფესიისაა?
- მუსიკოსია, ირინე ადამაშვილი. ბავშვებს ფორტეპიანოზე დაკვრას ასწავლის. კარგი გოგოა, ძალიან მიყვარს. მასზე დიდი ქალი ცხოვრებაში არ მყოლია. ორი შვილი გვყავს.
- თანამედროვე ტექნოლოგიები თქვენთვის უცხოა და ხელით წერთ?
- დიახ, არ შემიძლია სხვანაირად. თითზე კოჟრი უნდა მქონდეს, ეს ჩემი ბედისწერაა. წერა ჩემი თავშესაფარი და სიცოცხლეა.
- წერისას ღამეები გაგითენებიათ?
- რამდენიც გინდათ. ყველაზე საკაიფო ის არის, როცა რაღაც მესიზმრება, ღამით ვდგები და ვინიშნავ. ეს არ მეზარება, ეს ერთგვარი ხილვაა.
- გარემო...
- ჩაკეტილი უნდა ვიყო. ხმაურს ვერ ვიტან. ბინაში ცოლ-შვილთან ერთად ვცხოვრობ, ერთი კორპუსის მოშორებით კი - დედაჩემი. მასთან ჩემი ოთახი მაქვს, მივდივარ და ვმუშაობ. დედა ყოველთვის გრძნობს, როდის უნდა შემომიტანოს ყავა. გრძნობს, რადგან ჭიპლარით ვარ მასზე მიბმული. როცა ვმუშაობ, ჩუმად არის. ხმაურს იმ გარემოდან გამოვყავარ, რაზეც ვფიქრობ. წერა ერთგვარი მედიტაციაა. ასეთ დროს შეიძლება ყველაფერმა ხელი შეგიშალოს, კალმისტარმაც კი.
- ერთი კალამი ხომ არ გაქვთ ამოჩემებული, რომლის ერთგულიც რჩებით წლების განმავლობაში...
- არა, მაგრამ იცით, რისი ერთგული ვარ?! ვერანაირად ვერ ვწერ ცალხაზიან ფურცელზე, აუცილებლად უჯრედებიანი უნდა იყოს. რვეულს ვშლი, ვერტიკალურად ვატრიალებ, ისე, როგორც თაბახს, და ვწერ. აი, ასეთი სიგიჟეებიც არსებობს (იღიმის).
ანა კალანდაძე
ჟურნალი „რეიტინგი“
