ქალბატონი ბაია დავითაია რვა წელია შვილთან ერთად ამერიკის შეერთებულ შტატებში ცხოვრობს. როდესაც მეორე შვილს, ლუკას, აუტიზმის დიაგნოზი დაუსვეს, პირველი რეაქცია იყო შოკი, შემდეგ კი ეძებდა ქვეყანას, სადაც მისი
- როდესაც ჩემს მეორე შვილს აუტიზმი დაუდგინეს, სამკურნალოდ პირველად ლონდონში წავედით, შემდეგ - ამერიკის შეერთებულ შტატებში. ვეძებდი ქვეყანას, სადაც მკურნალობას შევძლებდით. მანამდე ინფორმირებული არ ვიყავი, რომ არსებობდა აუტიზმის ფორმა, რომელიც გვიან ვლინდება და არა დაბადებიდან. არც ერთი დედა არ არის დაცული იმისგან, რომ აუტიზმის სიმპტომები ბავშვის უცნაურ ქცევად არ მოეჩვენოს. სამი წლისა შეიძლება, ბავშვი ვეღარ ლაპარაკობდეს, ნორმალურად არ მოძრაობდეს, რადგან ამ პერიოდში დაავადება მკვეთრად ვლინდება. ორი წლის ასაკში ყველა დედამ უნდა წაიყვანოს შვილი ბავშვთა ფსიქოლოგთან, თუკი რაიმე უცნაურობას შეამჩნევს.
- თქვენ რომ გაიგეთ, ლუკა რამდენი წლის იყო?
- ორი წლისამ ლაპარაკი შეწყვიტა, მაგრამ იმ დროს საქართველოში მიზეზს ვერ მიხვდნენ. დაავადებას კარგად არ იცნობდნენ. ახლა უკეთ არიან გარკვეულები. დამამშვიდეს და მითხრეს, რომ პრობლემა არ იყო. ამიხსნეს, რომ შეიძლებოდა, ბავშვს რაიმე სტრესის ფონზე შეეწყვიტა ლაპარაკი. ამ ლოდინში კი დავაგვიანეთ. შემდეგ ბერლინში წავედით. ბავშვი ხელებს ამოძრავებდა, ყვიროდა, აღარ ლაპარაკობდა, ვერ ჩერდებოდა, არ თამაშობდა სათამაშოებით, თითით არ გვაჩვენებდა, რაც უნდოდა, ცუდად ეძინა, ერთსა და იმავე რეკლამებს უყურებდა. როგორც კი ექიმთან შევედით, მიხვდა, რომ აუტიზმი სჭირდა. ჩვენთვის ეს იყო შოკის მომგვრელი, მანამდეც მქონდა ეჭვი, რომ რაღაც რიგზე არ იყო. სამწუხაროდ, დღეს მსოფლიოში საგანგაშო სტატისტიკაა, 54 ბიჭიდან ერთი აუტიზმის დიაგნოზით იბადება ან შემდეგ იძენს. ბიჭი ოთხჯერ უფრო მეტია ამ დიაგნოზით, ვიდრე გოგონა. ადრე ოცი ათასიდან ერთი ბავშვი იყო აუტიზმით დაავადებული.
- აღნიშნეთ, რომ მკურნალობა დაგიგვიანდათ. რას გულისხმობთ დაგვიანებით მკურნალობაში?
- საერთოდ, რაც უფრო ადრე დაიწყებ თერაპიულ ჩარევას ფსიქოლოგის დახმარებით, მით უკეთესი შედეგი გაქვს და ჩვენ შემთხვევაშიც ასე იქნებოდა. თუ დროულად ჩაერევით, ბავშვების ნახევარზე მეტი სკოლაში მიდის და ჩვეულებრივად აგრძელებს ცხოვრებას. დაგვიანებით ჩარევის შემთხვევაშიც რაღაც პროგრესი არის, მაგრამ არა ასეთი ეფექტური.
პირველად, როგორც უკვე გითხარით, ლონდონში წავედი შვილთან ერთად. მაშინ მორალურად ძალიან მიჭირდა, რადგან დაბნეული ვიყავი, არ ვიცოდი, რა გამეკეთებინა. ბავშვი საოცრად ჰიპერაქტიური იყო. არ ლაპარაკობდა, თვალებში არ მიყურებდა და თითითაც ვერ მაჩვენებდა, რა სურდა. პირველი ორი წელი ძალიან სტრესული იყო. ლონდონში გაჩერებას, გადავწყვიტე, ამერიკაში წავსულიყავი, რადგან ამ სფეროში კიდევ უფრო ძლიერი თერაპევტები ჰყავთ და უფრო მეტია საბავშვო აუტიზმის ცენტრი. ენის ბარიერი ნელ-ნელა დავძლიეთ და ლუკა ხუთი წლის იყო, როდესაც აქტიური თერაპია დავიწყეთ ამერიკაში.
- შეგიძლიათ, შედეგებზე მოგვიყვეთ?
- ამას ერთი სტატია ვერ დაიტევს. ორი წელი მოუნდა იმას, რომ თითით ეჩვენებინა, რა სურდა, კიდევ გარკვეული პერიოდი, რომ ახალი ბგერები დაბრუნებოდა. ახლა ათი წლისაა და შარშან პირველად გააქნია თავი უარის ნიშნად. ამ წლების განმავლობაში პირველად დავინახეთ, რომ შეიძლება, ბავშვს წყალი არ უნდოდეს და ამას თავად გაგებინებდეს. ახლა უკვე დიდი წინსვლა გვაქვს, აიპადს ხმარობს და გაჩვენებს, რა უნდა. საშინელებაა, როდესაც ბავშვი ვერ გიხსნის და ვერ გაჩვენებს, რა სტკივა. მუდმივად სტრესში ხარ, არ იცი, რატომ ტირის, იქნებ, გარეთ გასვლა უნდა, ან ფეხი მიარტყა სადღაც და ათვალიერებ მის სხეულს. შეიძლება, სერიოზული რამე გამოგეპაროს და ვერ მიხვდე, რომ, მაგალითად, აპენდიციტის შეტევა აქვს და შვილი დაგეღუპოს. საქართველოში ამ კუთხით შედარებით გამოსწორდა სიტუაცია. ერთ-ერთმა მშობელმა წმინდა გიორგის სახელობის საბავშვო ცენტრი გააკეთა, სადაც ბავშვები დადიან და სწავლობენ. სხვა ცენტრებიც არსებობს. 2 აპრილს საქველმოქმედო კონცერტი გაიმართება ამ ცენტრის დასახმარებლად.
- საქართველოში საკმაოდ უცნაური კულტურა გვაქვს, როდესაც მშობლები სხვადასხვა სენით დაავადებულ ბავშვებს მალავენ და გარეთ არ გამოჰყავთ.
- ამას რამდენიმე მიზეზი აქვს. ერთია, როდესაც ერიდებათ, იმიტომ, რომ ფსიქიკურად დაავადებული ბავშვები თუ მოზრდილები ხშირად ყვირიან, უცნაურად იქცევიან და გერიდება, როდესაც შენი შვილი ვიღაცას აწუხებს. მე, მაგალითად, ამერიკაშიც მერიდება, მიუხედავად იმისა, რომ იქ ხალხის დამოკიდებულება ძალიან განსხვავებულია. არავინ გიყურებს, როდესაც ბავშვი ხელებს იქნევს და არ გეკითხებიან, რა სჭირს. მეორეა - როდესაც მალავენ, ვითომ არ აქვთ პრობლემა. ალბათ რცხვენიათ, რომ მათ შვილს პრობლემა აქვს, მაგრამ მე მართლა მიკვირს, რატომღაც არ მალავენ, თუკი დიაბეტის დიაგნოზი ან სხვა რაიმე დაავადებაა.
- როგორც შევიტყვეთ, ფონდი დაგიარსებიათ.
- დიახ, დღეს საქართველოში რეალურად რამდენიმე კარგი ბავშვთა ფსიქოლოგია, მაგრამ ეს არ არის საკმარისი. ეს ახალგაზრდა, ნიჭიერი გოგონები ყველას ვერ უშველიან. მინდა, ჩემმა ფონდმა სახსრები მოიზიდოს და სპეციალისტები ჩამოვიყვანოთY ამერიკიდან და სხვა ქვეყნე-ბიდან, რათა მათ მოამზადონ და ასწავლონ სპეციალური ამერიკული პროგრამით. როდესაც დედას ეცოდინება, რომ არსებობს ცენტრი, სადაც მის შვილს გამოუსწორებენ მდგომარეობას, ხალხის აზრს აღარ მიაქცევს ყურადღებას და შვილს მიხედავს.
- შვილთან ერთად საქართველოში რომ მოგიწიოთ ჩამოსვლამ, შეძლებთ აქ მის მკურნალობას?
- ამ ეტაპზე არა, რადგან ამერიკაში ძალიან კარგ ცენტრში დადის, ბავშვებს ინდივიდუალურად ამეცადინებენ. ლუკას დღეში რვა საათს ამეცადინებენ. ვიცი, რომ ჩემი შვილი საიმედო ხელშია და დიდი შანსია, რომ მისი მდგომარეობა გამოსწორდეს. არასწორი ინფორმაციაა, რომ ამ ბავშვებს არ უყვართ ხალხი, პირიქით, ძალიან უნდათ მათთან ურთიერთობა, მაგრამ უჭირთ. ჩემს შვილს კონკრეტულად ეს სჭირს, თვალებით გესაუბრება, უსაყვარლესი და თბილი ბავშვია და ძალიან უცნაური.
- მიუხედავად იმისა, რომ წლები დაკარგეთ, მაინც მოახერხეთ, თქვენი შვილისთვის კარგი გარემო შეგექმნათ, სადაც გაუგებენ, უმკურნალებენ, თუმცა ეს ალბათ დიდ თანხებს უკავშირდება.
- ზოგიერთ ქვეყნებში მკურნალობის ხარჯებს დაზღვევა გიფარავს.
- თქვენ ამერიკის მოქალაქე ხართ?
- არა, საქართველოსი და ყველაფერს ჩემით ვიხდი. დღეს საქართველოში უკვე არსებობენ კვალიფიციური სპეციალისტები და აუტიზმის შესახებ ინტერნეტის საშუალებით უამრავი ინფორმაციის მოძიებაა შესაძლებელი. ამიტომ, თუ ფინანსური შესაძლებლობა არ გაქვს, შეგიძლია, პრობლემა მაინც მოაგვარო. ბევრი მშობელი ვიცი, რომელმაც ინტერნეტის საშუალებით ისწავლა, როგორ ავარჯიშოს თერაპევტივით საკუთარი შვილი. მშობლები აქტიურად უნდა ჩაერთონ შვილის რეაბილიტაციაში. ეს არ ეხებათ მხოლოდ დედებს.
- ნებისმიერი დაავადების შემთხვევაში სხვადასხვა დროს ჩნდება ინფორმაცია, რომ განკურნების ახალი მეთოდი გამოიგონეს. აუტიზმზე თუ არის რამე სიახლე?
- ამ შემთხვევაში ოპერაციული და მედიკამენტოზური ჩარევა არ ვიცი, გარდა დამამშვიდებელი საშუალებისა - ქიმიური ან ჰომეოპათიური, მთავარია, ბავშვს მოარგო.
დამშვიდება კი ძალიან შველით, შეიძლება, ამ დროს რაღაც გაიგოს, წამოგყვეს. თუ არადა, მუდმივად დაკავებულია სირბილით, დახტის, ვერ ჩერდება. ლუკა რომ დამშვიდდა, რაღაცები უფრო სწრაფად აითვისა. მკურნალობის სხვა გზა არ ვიცი. აუტიზმის შემთხვევაში იმასაც ვერ ადგენენ, საიდან მოდის პრობლემა და პირველ რიგში რას უნდა უმკურნალო. ამ სფეროშიც არიან თაღლითები, გთავაზობენ ალტერნატიულ მედიცინას. მეც ვიყავი ამ მედიცინის მსხვერპლი ლონდონში.
- კვების მხრივ თუ აქვთ შეზღუდვები?
- დიახ, ძალიან ეფექტურია ჯანმრთელი კვება. ბავშვს არ უნდა აჭამო ნახევარფაბრიკატები, არ დაალევინო გაზიანი ტკბილი სასმელები. დიეტას სერიოზული შედეგები მოაქვს. ვერ ვიტყვი, რომ განიკურნება, მაგრამ დაამშვიდებს. ბავშვებს ხილ-ბოსტნეული და სახლში გაკეთებული საჭმელები უნდა აჭამონ. შეფუთული პროდუქტები, კანფეტები, ნაყინი, ზეფირი, მარმელადები, ჰალვა სასტიკად აკრძალულია. ასევე საჭიროა სუფთა ჰაერი, აუზში ცურვა, მშობლების ჩართულობა მათ აქტივობაში და ბევრი სიყვარული მათგან. არ არის უიმედო დაავადება, შეიძლება, გარდატეხის ასაკში ბავშვი უფრო კარგად გახდეს და წინსვლა ჰქონდეს. ჩემი რჩევა იქნება, დააკვირდით თქვენს შვილებს და დროულად მიმართეთ სპეციალისტებს, თუ მათ რამე უცნაურს შენიშნავთ.
ნინო გიგიშვილი
ჟურნალი ''რეიტინგი''
