თავიდან საპირველაპრილო ხუმრობა მეგონა, ვერ გავიგე რა ხდებოდა. შემდეგ დათოს ველაპარაკე და ისიც გაოცებული იყო. როგორც წესი, ასეთი რაღაცები არ იმალება ხოლმე და ალბათ ჯობდა, მაშინვე ეთქვათ გასულ კვირას ერთ-ერთ აზერბაიჯანულ საიტზე უცნაური სია გამოქვეყნდა. აზერბაიჯანულმა მხარემ 335 ადამიანი საკუთარ ტერიტორიაზე პერსონა ნონ-გრატად გამოაცხადა. მიზეზი კი მთიან ყარაბაღში კონფლიქტურ ტერიტორიაზე აზერბაიჯანის თანხმობის გარეშე სტუმრობა გახლდათ. სიაში აღმოჩნდა სამი ქართველი მწერალიც. მაყვალა გონაშვილი, ბესო ხვედელიძე და დათო ტურაშვილი. ქალბატონი მაყვალას შესახებ ადრეც გავრცელდა მსგავსი ინფორმაცია და ხელოვანმა ისაუბრა კიდეც თავისი სტუმრობის შინაარსზე, ამიტომ მისი სახელისა და გვარის სიაში აღმოჩენა მოულოდნელი არ ყოფილა, თუმცა ტურაშვილისა და ხვედელიძის სიაში მოხვედრა ყველას გაუკვირდა. რატომ ჩავიდნენ მთიან ყარაბაღში მწერლები, ამაზე თავად გვიპასუხებენ და იმასაც შეიტყობთ, როგორ გადაურჩა კულტურის მინისტრი გურამ ოდიშარია პერსონა ნონ-გრატად გამოცხადებას. სხვათა შორის, ზემოხსენებულ სიაში მოხვდნენ იტალიელი მომღერალი ალბანო და სოპრანო მონსერატ კაბალიეც.

- ბესო, პირველ რიგში იმ ჟურნალის შესახებ მოგვიყევით, რომლის პრეზენტაციის გამოც მთიან ყარაბაღში ჩახვედით.
- „სამხრეთ კავკასია“ - ეს არის ლიტერატურული ჟურნალი. აქამდე სულ ორჯერ გამოვიდა. მესამე ნომერი უკვე გამზადებულია და შემოდგომაზე გამოვა. ეს არის რუსულენოვანი ჟურნალი, რომელშიც ექვსი რეგიონის მწერლები გვერდიგვერდ იბეჭდებიან. როდესაც ამ ქვეყნებს შორის კონფლიქტია, მწერლებმა, მხატვრებმა, ფოტოგრაფებმა ამ ჟურნალში მონახეს ადგილი ერთმანეთის გვერდით და დამეგობრდნენ. რედაქტორი გახლავთ გურამ ოდიშარია და ვატავ კობახია - აფხაზი მწერალი. სულ ორი ნომერია გამოსული. მე და დათო მეორე ნომრის სტუმრები გახლდით.
ჟურნალის ყველა ნომრის გამოსვლის შემდეგ იმართება პრეზენტაცია თბილისში, ბაქოში, ერევანში, სტეფანაკერტში, თბილისში, ცხინვალში, სოხუმში. მესამე ნომერიც ერთად დავგეგმეთ, რა უნდა შესულიყო. მე აღარ ვარ ამ ნომერში, სხვა ქართველები დაიბეჭდნენ. ახალი ნომრის პრეზენტაციის ფარგლებში ის მწერლები მოგზაურობენ, ვისი შემოქმედებაც იბეჭდება, ოთხ-ოთხი მწერალია წარმოდგენილი ყველა მხრიდან.
- როგორც მივხვდი, მთიან ყარაბაღს მეორე ნომრის პრეზენტაციისთვის სტუმრობდით.
- დიახ, ჩვენ იქ სამშვიდობო მისიით ჩავედით. ლიტერატურული ჟურნალის პრეზენტაცია გავმართეთ. მანამდე პრეზენტაცია გაიმართა სამხრეთ კავკასიის რამდენიმე ქალაქში, ბაქოში, ცხინვალში, სოხუმში, თბილისში და შემაჯამებელი იყო ლონდონში. საერთოდ, ამ ჟურნალის დაარსება ინგლისური საქველმოქმედო ფონდის ინიციატივა იყო. როდესაც გავიგე, რომ ყარაბაღში სტუმრობის გამო პერსონა ნონ-გრატად გამომაცხადეს, თავიდან საპირველაპრილო ხუმრობა მეგონა, ვერ გავიგე რა ხდებოდა. შემდეგ დათოს ველაპარაკე და ისიც გაოცებული იყო. როგორც წესი, ასეთი რაღაცები არ იმალება ხოლმე და ალბათ ჯობდა, მაშინვე ეთქვათ.
- თქვენი აზერბაიჯანელი მეგობრები როგორ შეხვდნენ ამ ამბავს?
- მიკავშირდებიან... წარმოიდგინეთ, მე ვარ აზერბაიჯანის მწერალთა კავშირის წევრი. აზერბაიჯანის ყველაზე მნიშვნელოვანი ლიტერატურული პრემიის ლაურეატი. სამი ქართულ-აზერბაიჯანული ლიტერატურული პროექტის ავტორი და შემსრულებელი. ერთ-ერთი მათგანის პრეზენტაცია რამდენიმე დღის წინ მქონდა და მეორე დღეს გავიგე, რომ ნონ-გრატად გამოგვაცხადეს. ეს რაღაც პოლიტიკურ გააფთრებას უფრო ჰგავს, თორემ კარგი მეგობრობის გარდა მე მათთან არაფერი მაკავშირებს.
- რამდენჯერ ხართ აზერბაიჯანში ნამყოფი?
- უამრავჯერ... ბოლოს ამ პრეზენტაციაზე გახლდით. როგორც გითხარით, ჟურნალის რედაქტორი კულტურის მინისტრი გურამ ოდიშარიაა. მაშინ ბატონმა გურამმა ვერ მოიცალა ყარაბაღში წამოსასვლელად, რაღაც საქმეები გამოუჩნდა და ერევანში დარჩა. მე და დათო წავედით, აფხაზებთან, ოსებთან, სომხებთან ერთად.
- ამ ინფორმაციის გავრცელების შემდეგ სიტუაციაში გასარკვევად ვინმეს თუ მიმართეთ?
- ვიცინეთ... არავისთვის მიგვიმართავს. ვის უნდა მივმართოთ და რა უნდა ავუხსნათ?!.. ამბობენ, რომ ნებართვის გარეშე გადავკვეთეთ საზღვარი. ალბანოს და მონსერატ კაბალიეს ერჩიან.
- რამდენად ნორმალურია, რომ კულტურის წარმომადგენლები ასეთ მდგომარეობაში აღმოჩნდებიან?
- ნორმალური არ მგონია, მწერალი იქნება, მომღერალი თუ მხატვარი, კონფლიქტურ ზონასა თუ მშვიდობიანში ყოველთვის სამშვიდობო მიზნით მიდის, გამოფენა, წიგნის პრეზენტაცია აქვს მოსაწყობი, ან კონცერტი ჩასატარებელი.
- აფხაზეთშიც ჩასულან სხვადასხვა ქვეყნის კულტურის წარმომადგენლები და ამის გამო საქართველოშიც გაღიზიანებულან, მაგრამ პერსონა ნონ-გრატად არავინ გამოგვიცხადებია.

- მაგას ვამბობ, საქართველო ამას გაგებით ეკიდებოდა, ნორმალური, ლმობიერი პოზიცია ეკავა. მე მგონი, მანდ სხვა რაღაცაშია საქმე. ალბათ სიტუაცია დაიძაბა და უცებ დადეს ეს სია. როგორც ვიცი, აქამდე არ ყოფილა მსგავსი რამ. ეს პირველად გააკეთეს.
- მიწვევის შემთხვევაში წახვალთ თუ არა კვლავ მთიან ყარაბაღში?
- რატომაც არ წავალ. აფხაზეთშიც წავალ და ოსეთშიც. მწერალი ვარ და თუ ეს მიწვევა ლიტერატურას, შემოქმედებას და კულტურულ ცხოვრებას ეხება, ყოველთვის წავალ.
- სხვა ქვეყნის მწერლები და პოეტები რამდენად ხშირად ჩადიან აფხაზეთში?
- შარშან ამ პროექტის ფარგლებში სოხუმში იყო პრეზენტაცია. ჩვენ არ ჩავსულვართ, მაგრამ სომხები იყვნენ, აზერბაიჯანელებიც. ჩვენც ვაპირებდით წასვლას, მაგრამ იქიდან გვითხრეს, სიამოვნებით მიგიღებთ და გიმასპინძლებთ, მაგრამ ჩვენთან ცოტა დაძაბული სიტუაციაა და უსაფრთხოების გარანტიებს ვერ მოგცემთ, ვიღაც სულელი არ გამოჩნდესო. მათი კეთილი ნება იყო, რომ ჩავსულიყავით, იცოდნენ, რომ მწერლები ჩავდიოდით კარგი საქმისთვის.
- მაყვალა გონაშვილი თქვენთან ერთად არ იყო?
- არა, ჩვენ მარტში ვიყავით და მაყვალა შემოდგომაზე, პოეტურ საღამოზე მიიწვიეს.

დათო ტურაშვილი:
- მხოლოდ ერთხელ ვარ ბაქოში ნამყოფი, ძალიან მომეწონა, ხშირი და კარგი ურთიერთობები მაქვს თანამედროვე აზერბაიჯანელ მწერლებთან. მთიან ყარაბაღში იმ ინგლისური პროექტის გამო ვიყავი, რომელიც სწორედ ბაქოში დაიწყო - ჯერ აზერბაიჯანში ჩავედით, მერე დანარჩენი კავკასია მოვიარეთ, მათ შორის მთიანი ყარაბაღიც. ეს არის ბრიტანული პროგრამა მშვიდობიანი კავკასიისთვის, რომლის მონაწილეებიც მწერლები და პოეტებიც არიან.
- და ამის გამო, აღმოჩნდით პერსონა ნონ-გრატა.
- დიახ, როგორც მითხრეს, მიზეზი სწორედ ჩვენი ყარაბაღში სტუმრობა იყო იმ ლიტერატურულ საღამოზე, მაგრამ კარგი იქნებოდა, ამის შესახებ აზერბაიჯანელები თუ წინასწარ გაგვაფრთხილებდნენ. საერთოდ, მე, როგორც „ვეფხისტყაოსნის“ სამშობლოს მოქალაქე, მთელი სამყაროს მიმართ ძალიან ღია და გახსნილი ადამიანი ვარ, ყველა ქვეყანაში მეგობრებს ვეძებ და ადვილადაც ვპოულობ. დღევანდელი აზერბაიჯანელების წინაპრები ჩვენი უახლოესი ნათესავები, ალბანელები იყვნენ და კავკასიური ცივილიზაციის შექმნაში ჩვენთან ერთად მონაწილეობდნენ. თუმცა სხვა ბევრი მიზეზიც გვავალდებულებს, რომ მეზობელ აზერბაიჯანთან დღეს მხოლოდ მეგობრული დამოკიდებულება გვქონდეს. ბაქოში ჩასვლისას ნებისმიერი ქართველი სწორედ იმ კეთილგანწყობას გრძნობს, რომელიც აზერბაიჯანელებს ქართველების მიმართ აქვთ.
- რა დამოკიდებულება გაქვთ კულტურის იმ მოღვაწეების მიმართ, რომლებიც აფხაზეთს სტუმრობენ?
- პირადად მე ძალიან გამიხარდება, თუ რომელიმე აზერბაიჯანელი აფხაზეთში ჩავა, იქ თანამედროვე ქართულ ლიტერატურას ჩაიტანს და აფხაზებისა და ქართველების შერიგების პროცესშიც მიიღებს მონაწილეობას. როცა მთიან ყარაბაღში მივდიოდი, დარწმუნებული ვიყავი, აზერბაიჯანელებს გაუხარდებოდათ, რომ სომეხ მკითხველს შორის აზერბაიჯანული ლიტერატურის გავრცელებას ვუწყობდით ხელს.
- სომეხი კოლეგები როგორ შეხვდნენ ამ ამბავს?
- სომხებისგან, სხვათა შორის, იმ დღესვე მივიღე შემოთავაზება ქართულ-სომხურ პროექტში მონაწილეობასთან დაკავშირებით და უკვე გამეხუმრნენ კიდეც, ჩვენ აუცილებლად დაგაფასებთო, მაგრამ მე მხოლოდ სომეხ კოლეგებთან ურთიერთობა არ დამაკმაყოფილებს. მინდა, ყველა მეზობელ ქვეყანაში მეგობრები მყავდეს და ყველასთან კარგი ურთიერთობა მქონდეს. როგორც საქართველოში, ასევე აზერბაიჯანში მცხოვრები აზერბაიჯანელებისაგან ძალიან ბევრი ბოდიში მოვისმინე და იმედი მაქვს, ეს მხოლოდ რომელიმე აზერბაიჯანელი ჩინოვნიკის შეცდომაა და აუცილებლად გამოსწორდება. ისე, თუ მე არ ჩამიშვებენ ბაქოში, მაშინ იქ ისევ ანრი ჯოხაძე ჩავა და ვნახოთ, ვინ დარჩება მოგებული. იმედია, ანრი ჯოხაძეს იუმორის კარგი გრძნობა აქვს და ეს ხუმრობაც არ ეწყინება.
- გიხილავთ თუ არა ახალი სეზონიდან „რუსთავი 2“ -ის ეთერში, ახალი წიგნებით?
- ახლა მხოლოდ იმის თქმა შემიძლია, რომ კვლავ ძალიან დიდი სურვილი მექნება, ერთ ქართულ არხზე მაინც რომ ლაპარაკობდნენ წიგნების შესახებ, თუნდაც კვირაში ერთხელ...

ნინო გიგიშვილი
ჟურნალი „რეიტინგი“